Φτιάξε μια ιστορία εμπνευσμένη από τα αντικείμενα του Μουσείου μας
Διάβασε μοναδικές ιστορίες για αντικείμενα που ήταν πολύ αγαπημένα σε εκείνους που τα δώρησαν στο Μουσείο.
Χρησιμοποίησε αντικείμενα από την Συλλογή της Ένωσης Ποντίων Πιερίας ή/και από το σπίτι σου για να δημιουργήσεις μια δική σου ιστορία.
Σχεδίασε τα κοστούμια και τα σκηνικά, και ζωντάνεψέ την!
Βήμα 1. Σκέψου πόσο «δεμένοι» μπορεί να είναι οι άνθρωποι με διάφορα αντικείμενα της καθημερινής ζωής τους!
Άραγε πόσα «χέρια» μπορεί να αλλάξει ένας μαστραπάς(199/ι1)
Πόσες χρήσεις μπορεί να είχε στη ζωή του ένα χαλκοπούλ (201/γ); αλλά και πόσα φαγητά μπορούσε να φτιάξει η Παρθένα Κυριλίδου-Μουρατίδου στο κλωστοτήγανό της (161/α);
Ποιο ήταν το αγαπημένο πιάτο (159/β) στο οποίο ήθελε να τρώει το φαγητό του ο Ιωάννης Βαρυτιμίδης; Το τάσι (47/α) στο οποίο έτρωγε την παπάρα της η Ερσιλία Γιαμουρίδου όταν ήταν μωρό; Και το κύπελλο (96/γ) από το οποίο έπινε νερό ο Παπασάββας Μαυρίδης;
Βήμα 2. Ανακάλυψε αντικείμενα που δεν γνωρίζεις τη χρήση τους!
Είναι πολύ σημαντικό να μάθεις για ποιο λόγο ήταν κάποτε απαραίτητο, η κάθε οικογένεια Ποντίων να έχει στην κατοχή της ένα καντάρι (181/α).
Γνωρίζεις ότι υπήρχε σκάφη (173/α) για να ζυμώνουν το ψωμί και τα γλυκά; Και δοχείο κατάλληλο για παρασκευή βουτύρου (41/α, 11/α);
Έχεις ακουστά το σαμοβάρι (196/β);
Τι γνώμη έχεις; θα ήταν χρήσιμα, σήμερα, στο σπίτι σου, το σατς (71/β), το σαρί (199/μ1), ο χειρόμυλος (178/α) και ο μύλος του καφέ (96/β);
Έχεις δει παλιό ρολόι τοίχου με εκκρεμές (120/α);
Βήμα 3. Συγκέντρωσε πληροφορίες και προσπάθησε να φανταστείς, σε άλλες εποχές, πόσα πράγματα από αυτά που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι, κατασκεύαζαν οι ίδιοι με τα χέρια τους!
Σίγουρα, δεν μπορείς να φανταστείς, παλαιότερα, πόσα πολλά πράγματα έφτιαχναν μόνοι τους οι άνθρωποι. Παραδείγματος χάριν,
Υφάσματα που χρειάζονταν για τον οικιακό ιματισμό και για τα ενδύματά τους!
Αναζήτησε εργαλεία που χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες στο σπίτι για την επεξεργασία της πρώτης ύλης και την κατασκευή υφάσματος: ένα παλιό λανάρι (199/π1), μια παλιά καρμινέτσα (188/α), την κυρμανάνα (134/α) της Σιμέλας Αργυροπούλου και τις βελόνες (19/β) της Θεοδώρας Τσιβανίδου!
Αν θέλεις μπορείς να ψάξεις και να βρεις ποιες εργασίες σχετίζονταν με αυτά τα μέσα!
Ξεχώρισε ποια από αυτά τα εργαλεία χρησιμοποιούμε και σήμερα….!
Ίσως γνωρίζεις ένα πιο σύγχρονο, μηχανικό μέσο: τη ραπτομηχανή χειρός (140/α)!
Σκεύη και αντικείμενα καθημερινής χρήσης από μέταλλο και ξύλο!
Μάθε για το τηγάνι (139/β) που κατασκεύασε ο Μακούρ Ορτουλάς, για τον ταβά (135/β) του Ευστάθιου Τσιτουρίδη, για το κύπελλο (174/α) που κατασκεύασε ο Δαμιανός Παχόπουλος όταν ήταν 12 ετών, το γκιούμι (147/γ) του Γεράσιμου Μιχαηλίδη και το μπακράτσι (162/α) του Ιωάννη Καζαντζίδη ο οποίος είχε το εργαστήριό του στην Ορντού.
Ποιο είναι το χειροποίητο κουτάλι (199/κ1) που κατασκεύασε ο σύζυγος της Δέσποινας Φωτιάδου; Και πόσο συγκινητική μπορεί να είναι η ιστορία ενός κουταλιού, όπως εκείνου της Σιμίλας Ελευθεριάδου-Αποστολίδου, στο χερούλι του οποίου είναι σκαλισμένο το όνομά της (169/β);
Πώς είναι το τραπέζι (109/α) που έφτιαξε ο Γιάννης Φωτιάδης για να τρώνε χαμηλά τα εγγόνια του;
Ποιος σκέφτηκε να φτιάξει ανθοδοχείο από μια οβίδα (98/α);
Βήμα 4. Ανακάλυψε επαγγέλματα και εργασίες που δεν υπάρχουν σήμερα!
Παλιά δρεπάνια, τσουγκράνες, και αλέτρια συναντούμε σε παλαιοπωλεία και σε μουσεία. Μερικές φορές η φαντασία των καλλιτεχνών τα μετατρέπει σε έργα τέχνης: π.χ. ένα παλιό αλέτρι μπορεί να αλλάξει χρήση και να μετατραπεί σε φωτιστικό.
Ποιο ήταν το επάγγελμα του μπακιρτζή;; Και πώς κατασκευάζονται σήμερα αυτού του είδους τα αντικείμενα;
Διάβασες νωρίτερα ιστορίες αντικειμένων που κατασκευάστηκαν από μπακιρτζήδες.
Μην παραλείψεις να διαβάσεις και την μοναδική ιστορία (157/α) του μπακιρτζή Γεωργίου Δεληγιαννίδη!
Τα περισσότερα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν για τις αγροτικές εργασίες μοιάζουν με τα σημερινά. Ποιες, όμως, από αυτές τις εργασίες γίνονται σήμερα με διαφορετικά μέσα;
Χρησιμοποίησε ως παραδείγματα: τον τσεκμέ του Χρήστου Παντελιάδη (191/δ ), το πριόνι του Ιωάννη Σαρηγιαννίδη (173/β), τα ξύλινα δάκτυλα – παλαμαριές (73/α) που χρησιμοποιούσε ο Σάββας Τσενικλής για το θερισμό, το δοκάνι του Κώστα Λαζαρίδη (7/α), το υγρασιόμετρο της Αθηνάς Καπαθανασιάδου (72/α), τη χτένα για τα άλογα του Θεοφίλου Κυρμανίδη (128/β), ένα κλαδευτικό (57/στ), ένα δικέλλι (43/α), και ένα δρεπάνι (129/ε1)!
Αναζήτησε πληροφορίες για το επάγγελμα του εφαπλωματοποιού, του σαμαροποιού, του γανωτή, και του κατασκευαστή κτένας….!
Στο Μουσείο μας έχουμε:
Το δοξάρι και το λαγούδι (151/α) του Παναγιώτη Λαζαρίδη που ήταν εφαπλωματοποιός, το σκεπάρνι (129/γ), το ψαλίδι (129/δ) και την τανάλια (129/ε3), του Σάββα Σπυριδόπουλου που ήταν σαμαροποιός, καθώς, επίσης, το φυσερό (93/α) του Αλέξανδρου Τουμπουλίδη και το κολλητήρι (128/α) του Θεόφιλου Κυρμανίδη, που ήταν γανωτές.
Μπορείς, αν ενδιαφέρεσαι, να συμμετέχεις στις εργασίες του νέου Μουσείου της Ένωσης Ποντίων Πιερίας, αναζητώντας πληροφορίες για το επάγγελμα του κατασκευαστή κτένας. Οι πληροφορίες που θα προσφέρεις, θα παρουσιαστούν στο Μουσείο, και θα βοηθήσουν όλους να μάθουμε περισσότερα σχετικά με την τέχνη του Ευσταθίου Ουσταμπασίδη και την χρήση των εργαλείων του (15/β, 15/β2, 15/β3, 15/β7)!
Όσο για την τέχνη του βιβλιοδέτη, και τα επαγγέλματα του οδοντίατρου και του εμπόρου, σίγουρα γνωρίζεις αρκετά!
Αυτά είναι επαγγέλματα που ασκούνται και σήμερα.
Αναζήτησε στο Μουσείο μας, έναν κόφτη χαρτιού (36/δ) που χρησιμοποιούσαν οι βιβλιοδέτες στα τέλη του 19ου αιώνα, την τανάλια (187/α) με την οποία έβγαζε τα δόντια των πονεμένων πελατών του ο Ιωάννης Μιχαηλίδης, και τις σφραγίδες (182/α) που χρησιμοποιούσε στο μαγαζί του στη Φάτσα ο έμπορος Παναγιώτης Τερζόπουλος.
Βήμα 5. Αναζήτησε ομοιότητες και διαφορές σε είδη αντικειμένων που χρησιμοποιούμε και σήμερα στην καθημερινή ζωή μας!
ντόπισε στο Μουσείο μας, μερικά από τα είδη ιματισμού που είχε ανάγκη ένα σπίτι! Είναι αυτά που χρησιμοποιούμε και σήμερα; Σε τι διαφέρουν τα σημερινά υφάσματα;
Παρατήρησε το υφαντό σεντόνι (185/β) της Ευλαμπίας Τσανικίδου και ένα άλλο σεντόνι (41/β) από τη Φάτσα!
Την κουβέρτα (18/β) της Ηρούς Χουτουρίδου!
Τον κρεβατόγυρο (69/β) της Μάρθας Μανουσαρίδου, και εκείνον (192/α) της Ευμορφίλης Περσίδου!
Το μαξιλάρι (194/α) της Χαρίκλειας Ορφανίδου, και το κάλυμμα μαξιλαριού (6/α) της Ευμορφίλης Περσίδου!
Μία δαντέλα από κεφαλάρι (126/α) της Φωτεινής Βαρυτιμίδου!
Μια πάντα (133/γ) της Μαριγώς Τσακρίδου και την πάντα τοίχου (20/β) της Ειρήνης Φουσκοπούλου! Αλήθεια, εσύ πώς έχεις διακοσμήσει τον τοίχο του δωματίου σου;
Παρατήρησε μια πλεκτή κουρτίνα (69/α) της Μάρθας Μανουσαρίδου και τα κουρτινάκια (197/α) της Σοφίας Καπασακαλίδου!
Το τραπεζομάντηλο (129/β) της Μαρίκας Καρυτίδου!
Ένα κιλίμι (21/α) της Μαρίας Μανουστάρ Αμπατζόγλου, εκείνο (39/δ) της Ευθυμίας Παπαβραμίδου, και ένα κιλίμι (103/α) της Μυροφόρας Γεωργιάδου!
Ένα χαλί (40/β) του Χαράλαμπου Τσιβανίδη και ένα χαλί προσευχής (71/α) από την Σαμψούντα.
Και διάφορα διακοσμητικά εργόχειρα:
Το σεμέν (159/α) που έπλεξε στα 16 χρόνια της η Ροδή Βαρυτιμίδου και ένα σεμέν (175/η) της Ζωής Καλιντσίδου!
Μια μαντηλοθήκη (171/α) της Μαγδαληνής Σχοινά, εργόχειρα της Μαρίας Σταυριανίδου (57/α2) και της Δέσποινας Παπαδοπούλου (165/α).
Τι ήταν ο μπόγος λουτρού (21/γ);
Έχεις παρατηρήσει κάποια παραδοσιακή φορεσιά από κοντά; Γνωρίζεις μήπως ότι, ο αυστηρός συνδυασμός των διαφόρων τμημάτων και η διακόσμηση της κάθε φορεσιάς ήταν ένας κωδικοποιημένος τρόπος για να μαθαίνουν οι άλλοι ποια ήταν η κοινωνική θέση του ατόμου που τη φορούσε; Κοιτάζοντας μια φορεσιά, μπορούσαν να καταλάβουν αν μια γυναίκα είναι ελεύθερη ή παντρεμένη, αν είναι νεόνυμφη, αν έχει κάνει παιδιά ή είναι χήρα, αλλά και τον τόπο προέλευσης, την κοινωνική θέση, και το επάγγελμα. Ειδικά οι γαμήλιες γυναικείες φορεσιές, οι οποίες είναι και η πλειοψηφία όσων διασώζονται, στόχο είχαν να αναδείξουν την ευμάρεια και την κοινωνική θέση της οικογένειας της νύφης.
Το κάθε τμήμα έχει τη δική του θέση και τη δική του ξεχωριστή σημασία στο σύμπαν της φορεσιάς.
Αναζήτησε στη Συλλογή μας τμήματα της γυναικείας ποντιακής ενδυμασίας. Ανάμεσά τους, θα βρεις αρκετές ποδιές. Αυτές ονομάζονταν «φοτά» και με αυτές οι Πόντιες κάλυπταν το μπροστινό μέρος του φορέματός τους, δηλαδή της «ζουπούνας». Χαρακτηριστικές είναι η φοτά (4/α) της Ευρώπης Νικολαΐδου, η φοτά (3/α) της Ελένης Φωτιάδου, και η νυφιάτικη φοτά (108/α) της Θεοφίλης Παναγιώτου.
Ένα άλλο ενδιαφέρον τμήμα της ποντιακής φορεσιάς, είναι το ζωνάρι. Το «ζωνάρ’» φτιαγμένο από ντόπιο χοντρό σάλι ή από εισαγόμενα υφάσματα, δένει γύρω από τη μέση σε ένα τριγωνικό σχέδιο, επάνω από τη ζουπούνα, και έχει έντονα χρώματα. Ο τρόπος που φορούσαν το «ζωνάρ’» διαφέρει ανάλογα με την περιοχή: άλλοτε η μύτη του τριγώνου καταλήγει με μια μεγάλη φούντα πίσω κι άλλοτε παρουσιάζεται με πολλές φούντες ή κρόσσια στο πλάι. Χαρακτηριστικά είναι το ζωνάρι με αρ. 19/α του 1852, δύο ζωνάρια (10/β και 10/γ) της Ευρώπης Παπαδοπούλου, ένα ζωνάρι (8/δ) της Όλγας Καραπαναγιωτίδη, και ένα (6/γ) της Ευμορφίλης Περσίδου.
Υπάρχουν, όμως, διάφορα τμήματα της ποντιακής φορεσιάς που σήμερα είναι για όλους μας πολύ οικεία είδη ενδυμάτων.
Ας πούμε, μια κιλότα όπως εκείνη με τα κορδόνια (207/α) της Αφροδίτης Κεσγυροπούλου, ή η άλλη (2/α1) της Ανθούλας Ιωαννίδου, ή όπως ένα σώβρακο μακρύ (199/α1) του Γεώργιου Σιδηρόπουλου. Φοριούνται και ως σορτσάκια.
Σε ποια κυρία δεν θα άρεσε μια νυχτικιά όμοια με εκείνη (160/α) της Δέσποινας Παπαδοπούλου, ή ένα μπουρνούζι σαν αυτό (18/α) της Μάρθας Μανουσαρίδου;
Οι γυναίκες συνηθίζουν ακόμη να φορούν κομπινεζόν, που μοιάζει πολύ με εκείνο (2/α2) της Ανθούλας Ιωαννίδου καθώς και με το δεύτερο (180/α) της Παναΐλας Αραβίδου.
Φοράμε, βεβαίως, πουκάμισα (το έλεγαν «καμίσ’»), και κάποια μοιάζουν πολύ με εκείνο που έχει αριθμό 184/γ, και με το «καμίσ’» (190/γ) της Σοφίας Σαχπατζίδου.
Αλλά, και σε ποια κυρία δεν θα άρεσε να φορέσει σήμερα ένα τόσο ωραίο, φαρδύ σαλβάρι; Ένα σαλβάρι όμοιο με αυτό (190/α) που φορούσε η Μαρία Σαχπατσίδου ή με εκείνο (184/β) της Ευθαλίας Κούση;
Όσο για ένα σάλι, οι κυρίες έχουν πάντα μαζί τους. Τόσο το σάλι (25/γ) που μας έφθασε από την Οινόη, όσο και το σάλι (199/ν1) της Ελένης Λεουσίδου, βρίσκονται ακόμη στη μόδα.
Και οι κάλτσες, μοιάζουν με αυτές που φοράμε σήμερα: Κοίταξε το ζεύγος (9/α) της Σοφίας Μαυρίδου και το άλλο (136/α) της Μαγδαλινής Τσομίδου!
Μαντήλι κεφαλής, όμως, δεν συνηθίζουν πλέον οι γυναίκες να φορούν, όπως αυτό (147/β) της Ρούδας Τσομίδου.
Παρατήρησε τώρα, αυτά τα ωραία μακριά φορέματα που φορούσαν οι γυναίκες επάνω από το πουκάμισο και το σαλβάρι. Έχουν κατακόρυφο άνοιγμα εμπρός και κουμπώνουν με έναν αριθμό κουμπιών στη μέση του στήθους και μέχρι τον ομφαλό. Ονομάζονται «ζουπούνες». Ποια ζουπούνα ξεχωρίζεις;
Τη ζουπούνα της Μαρίας Σαχπατσίδου (190/β), της Ευθαλίας Κούση (184/α), της Άννας Στεφανίδου (27/β), της Πολυξένης Βαφειάδου (23/α), της Παρασκευής Τσακαλίδου (25/α), της Όλγας Καραπαναγιωτίδη (8/ε), της Παρασκευής Καπαρόζη (20/γ), ή τη ζουπούνα της Παρθένας Μιχαηλίδου (42/α);
Μην παραλείψεις να διαβάσεις την συγκινητική ιστορία της τάπλας (8/α) που ανήκε στην Όλγα Καραπαναγιωτίδη!
Έχουμε και το παιδικό φόρεμα (111/α) του Βλαδήμηρου Κουρτίδη. Το γνώριζες ότι, το 19ο αιώνα, αγόρια και κορίτσια σε μικρή ηλικία φορούσαν φορέματα;
Βήμα 6. Φτιάξε τη δική σου ιστορία!
Αφού έχεις διαβάσει αρκετές ιστορίες, και γνωρίζεις πολλά για τις σχέσεις των ανθρώπων με τα αντικείμενα της καθημερινής ζωής τους, είσαι τώρα έτοιμη/ος να φτιάξεις μια δική σου!
Μπορείς να τη γράψεις, να ζωγραφίσεις μερικές σκηνές ή να τη ζήσεις στη φαντασία σου.
Πρώτα, ας αποφασίσουμε ποιος θα είναι ο πρωταγωνιστής της ιστορίας – ίσως μια γυναίκα από την Φάτσα, ένας μπακιρτζής από τα Κοτύωρα, ένας εφαπλωματοποιός από την Τραπεζούντα, ένας κατασκευαστής κτένας από την Κατερίνη, ή όποιος άλλος σας αρέσει. Ποιοι είναι αυτοί; Πώς μοιάζουν; Χρησιμοποίησε τη φαντασία σου για να διαμορφώσεις αυτόν τον χαρακτήρα και τον τρόπο με τον οποίο ενεργεί.
Πότε και πού διαδραματίζεται η ιστορία σου; Ποιο είναι το ιστορικό της περιβάλλον; Λαμβάνει χώρα στο παρελθόν; Στο σήμερα; Στο μέλλον; Είναι σε μια πόλη; Σε χωριό; Σε ένα φανταστικό μέρος;
Τι συμβαίνει στην ιστορία σου; Σκέψου την αρχή, τη μέση και το τέλος.
Σκέψου ότι έχεις επιλέξει μια σειρά αντικείμενα – ιστορίες που ξεχώρισες από τη Μουσειακή Συλλογή μας και φαντάσου ότι τις έχεις συγκεντρώσει σε ένα «κουτί». Θα μπορούσες να τα έχεις συγκεντρώσει σε ένα φάκελο στον υπολογιστή ή να τα έχεις εκτυπώσει.
Στη συνέχεια του παιχνιδιού, κάθε φορά θα χρησιμοποιείς κάτι από το υλικό αυτό που έχεις συγκεντρώσει στο «κουτί» σου για να σε βοηθήσει να σκεφτείς τα διάφορα μέρη της ιστορίας σου.
Καθώς επεξεργάζεσαι την ιστορία σου, πάρε τυχαία ένα αντικείμενο – ιστορία από το «κουτί». Πώς μπορείς να το ενσωματώσεις στην ιστορία;
(Π.χ. η τάπλα αποτελείται από κέντημα που χρειάζεται πολύ χρόνο για να γίνει στο χέρι. Θα μπορούσε κάποιος στην ιστορία σου να φορέσει ένα τέτοιο ιδιαίτερο καπέλο; Τι θα έλεγε στους άλλους ανθρώπους το να φοράει κάτι τέτοιο;)
Μπορείς να χρησιμοποιείς αντικείμενα από το «κουτί» μέχρι να αδειάσει.
Πιστεύεις πώς αυτά τα αντικείμενα βοήθησαν τον πρωταγωνιστή στις ενέργειές του;
Πώς τελειώνει η ιστορία σου;
Σχεδίασε την ενδυμασία του πρωταγωνιστή
Σκέψου τον πρωταγωνιστή της ιστορίας σου. Το φύλο, τις ασχολίες, το χαρακτήρα του. Τι είδους ρούχα φαντάζεσαι να φοράει; Τι χρώματα;
Υπήρχε κάποιο αντικείμενο ή εργαλείο από το «κουτί» που σχετιζόταν με τη δράση του;
Ζωγράφισε μια εικόνα του φανταστικού αυτού χαρακτήρα.
Σχεδίασε το σκηνικό της ιστορίας
Πού διαδραματίζεται η ιστορία σου;
Βρες ένα κουτί μικρό ή μεγάλο (π.χ. ένα κουτί παπουτσιών). Γύρισε το κουτί στο πλάι και αφαίρεσε το μπροστινό μέρος για να φτιάξεις μια μίνι θεατρική σκηνή.
Χρησιμοποίησε χαρτί, στυλό, κομμάτια από περιοδικά και εφημερίδες για να φτιάξεις το σκηνικό σου.
Μπορείς, εάν θέλεις, να επιλέξεις το φόντο από μια από τις φωτογραφίες (εκτυπωμένη) της Συλλογής της Ένωσης Ποντίων Πιερίας που σου προτείνουμε παρακάτω. Τις επιλέξαμε επειδή πιστεύουμε ότι, από όλες τις φωτογραφίες της Συλλογής, οι συγκεκριμένες αποτυπώνουν ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον χώρο με προοπτική, που επιτρέπει, επιπλέον, στους ηθοποιούς να μπαίνουν στη σκηνή από τα πλάγια.
Στην πραγματικότητα πρόκειται για τον παιδικό σταθμό της Νέας Κάκρας (μια πόλη στη Ρωσία όπου ζούσε μια κοινότητα ποντίων) με φόντο το μεγάλο ρολόι..
Ωστόσο, εσύ μπορείς να χρησιμοποιήσεις όποιο θέμα σκηνικού επιθυμείς!
Τώρα παρουσίασε την ιστορία σου
Μπορείς να διαβάσεις την ιστορία σου ή να την παίξεις. Μπορείς να την βιντεοσκοπήσεις ή να την ηχογραφήσεις.
Μπορείς να κρατήσεις εσύ το ρόλο του πρωταγωνιστή, να φτιάξεις και να φορέσεις τα ρούχα που έχεις σκεφτεί για εκείνη/ον.
Σκέψου πώς θα καλύψεις τους υπόλοιπους ρόλους. Μπορείς να προτείνεις σε άλλα μέλη της οικογένειας ή φίλους σου να συμμετέχουν αναλαμβάνοντας να υποδυθούν διαφορετικούς χαρακτήρες της ιστορίας.
Σε περιμένουμε να έρθεις να την παρουσιάσεις και στην Ένωση Ποντίων Πιερίας!
Καλή επιτυχία!